Overweging van 13 januari 2019 in Gerardus
Laatste Zondag van de Kersttijd in Jaar C – Doop van de Heer
Lezingen : Jesaja 42, 1-4.67 – Handelingen 10,34-38 – Lucas 3,15-16.21-22
Begroeting en inleiding
Lieve mensen,
Welkom allemaal op deze Laatste Zondag van de Kersttijd. De kerststal staat er nog wel, maar vandaag gaat het toch al over Jezus als volwassen man die zich laat dopen.
Een bijzonder woord van welkom aan Josje en Joost. Fijn dat jullie vandaag met ons deze Woord- en Communiedienst vieren. Dank dat jullie de iconen van Clara en Franciscus binnen hebben gedragen.
Deze iconen zijn
symbolen van de groeiende samenwerking in ons parochie-verband van
Amsterdam-Oost, Diemen, Duivendrecht en Zuid-Oost. De keuze voor juist deze
twee patroonheiligen – een vrouw en een man – is mede ingegeven door de
inspiratie van pastor Leo Nederstigt. De iconen blijven zo’n zes weken in elke
parochie. Ze komen nu uit Diemen, de kerk van Petrus’ banden. Op 3 maart worden
ze binnengebracht in De Nieuwe Stad in Amsterdam Zuid-Oost. Na de zomervakantie
begint een nieuwe cyclus.
De iconen zijn afkomstig uit de stad van Franciscus, Assisi.Ze zijn
door diaken Han Hartog naar Nederland gebracht. Zoals gezegd zijn de iconen een
teken van onze wil om samen op weg te
gaan in het parochieverband van Clara en Franciscus. Tegelijk werken de iconen
ook als een instrument. In december
heb ik Josje en Joost leren kennen toen de iconen vanuit de Anna-Bon naar
Diemen werden gebracht.
Over het thema van deze zondag heb ik net al iets verklapt. De lezingen gaan vandaag over Jezus als volwassen man die zich laat dopen in de Jordaan. Bij dit gebeuren wordt duidelijk wie Jezus voor ons is. In de overweging zal ik hier dieper op ingaan, maar ik zal ook vragen wat het doopsel in ons eigen leven betekent. Want wij allen zijn gedoopt in de naam van Jezus Christus.
Overweging
Lieve mensen,
De meesten van ons zijn gedoopt toen we nog een baby waren. Is hier iemand aanwezig die op latere leeftijd gedoopt werd?
– [jonge vrouw: ] Ik ben vorig jaar gedoopt. Toen was ik 26 jaar oud.
– Dank je wel. Dit is een goed voorbeeld van wat ik wil zeggen.
Elk jaar worden in Nederland duizend volwassen mensen gedoopt die toetreden tot de katholieke kerk. Zij maken een bewuste keuze voor het geloof en voor de gemeenschap. Maar ook wij die als baby zijn gedoopt, hebben ergens in ons leven zo’n keuze gemaakt. De keuze om te blijven geloven, ondanks alles. De keuze om bij die grote katholieke gemeenschap betrokken te zijn. Dit betekent dat God de Vader en zijn Zoon Jezus Christus en de Heilige Geest een belangrijke plaats innemen in ons leven. In het ja-zeggen tegen ons doopsel volgen we Jezus na die gedoopt werd in de Jordaan, als begin van zijn aardse optreden.
De evangelielezing vandaag bestaat uit twee korte stukjes. In het eerste gedeelte is Johannes de Doper aan het woord. Lucas heeft al eerder duidelijk gemaakt dat deze Johannes een profeet van de Allerhoogste is. Hij spreekt namens God tot de mensen. Johannes spreekt over Jezus: de Messias “zal dopen met heilige Geest en met vuur”. In het tweede gedeelte gaat de hemel open en spreekt God rechtstreeks tegen Jezus: “Gij zijt mijn Zoon”. Bovendien daalt de Heilige Geest – die na de Hemelvaart van Jezus zo’n belangrijke rol zal spelen – neer in de gedaante van een duif. In de Bijbelse taal is de duif het symbool van God die bij de mensen wil wonen. Bij alle mensen, niet alleen in het Joodse land, maar over de hele aarde.
Dit perspectief van een licht voor alle volken horen we ook in de eerste lezing. Ook bij Jesaja horen we vandaag twee korte stukjes, met dezelfde opbouw als in het evangelie. In het eerste gedeelte spreekt God over zijn dienaar. In het tweede gedeelte spreekt God rechtstreeks tegen zijn uitverkorene: “Ik roep U … Ik maak U tot een licht voor de volken”. Het gaat hier om alle volken, want het eerste gedeelte eindigt met de woorden: “de verre kustlanden zien uit naar zijn onderricht”. Bovendien heeft dit licht alles te maken met gerechtigheid en vrede.
In de tweede lezing vertelt Petrus over de “boodschap van vrede” die Jezus heeft verkondigd aan zijn volksgenoten. Pas na de Hemelvaart ontdekken de apostelen moeizaam dat deze boodschap zich ook uitstrekt tot andere volken. De tweede lezing zoomt in op het moment waarop Petrus tot deze ontdekking komt: “Nu pas besef ik goed dat … uit elk volk iedere mens die God liefheeft en het goede doet, welgevallig is aan God” en deel mag uitmaken van de gemeenschap van de Messias. De Handelingen van de Apostelen zijn geschreven door Lucas de Evangelist. Wanneer de kleine Jezus na veertig dagen in de tempel van Jeruzalem wordt opgedragen, zegt de oude man Simeon over Jezus: “Hij zal een licht zijn voor de heidenvolken”. Pas in de Handelingen van de Apostelen gaat deze profetie volop in vervulling, door het toedoen van Petrus en Paulus.
Als volwassen christenen zeggen wij ‘ja’ tegen ons doopsel. Dit betekent dat wij geloven dat Jezus het licht voor de volkeren is. Deze belijdenis is wezenlijk voor ons geloof en onze gemeenschap. Hoe fundamenteel bleek vijftig jaar geleden tijdens het Tweede Vaticaanse Concilie. Daar zijn mooie teksten opgesteld. Eén daarvan gaat over het wezen van de kerk als gemeenschap van gelovigen. Deze tekst heeft als beginwoorden: “Het licht voor de volken is Christus”. Als gelovige gemeenschap dient de Kerk twee doelen tegelijk: “enerzijds de persoonlijke, intieme vereniging met God en anderzijds de eenwording van heel de mensheid”. Daarbij is de kerk zelf een soort sacrament: zij is een teken en een instrument van Gods koninkrijk van gerechtigheid en vrede.
De eenwording van heel de mensheid … dat is nogal een kluif. Maar U weet allemaal: Vrede begint in het klein, in je eigen huis. Wat kunnen wij doen op onze eigen locatie? En wat binnen het samenwerkingsverband van Clara en Franciscus? Misschien kunnen we aan de laatste heilige een voorbeeld nemen. Franciscus leefde in de tijd van de kruistochten. Met wapengeweld was het Heilig land veroverd door ridders uit West-Europa. Het succes van de kruistochten was kortstondig. Al vroeg in het leven van Sint Frans werd Jeruzalem heroverd door de sultan van Egypte (in 1187). Wat deed Franciscus als volwassen man? Hij ging met de boot naar de sultan een vroeg een gesprek aan (in 1219). De sultan ontving hem. De sultan was een overtuigd moslim en liet zich niet bekeren. Maar hij was wel onder de indruk van deze heilige man. Ongewapend, zonder rijkdom en prestige, maar arm en weerloos, met open handen en een geest van gesprek en ontmoeting. De sultan zorgde ervoor dat christelijke pelgrims uit het westen weer toegang kregen tot de heilige plaatsen en hij legde het beheer van de plaatsen in handen van de orde van de Franciscanen. Dit is zo gebleven tot op vandaag. Met zijn open en ontvankelijke benadering heeft Franciscus bereikt wat geweld en imponeergedrag niet voor elkaar hadden gekregen.
Ontmoeting en samenwerking gedijen bij open contacten. Na de dienst kunnen we daarmee een begin maken. Als U blijft koffiedrinken, ga dan niet meteen bij uw vaste clubje zitten. Maak eerst even contact met iemand die u lang niet meer hebt gesproken of nog nooit. Waarover moet je praten met een onbekende? Het weer is in Nederland elke dag anders. Als U dit saai vindt, kunt U ook over deze overweging beginnen. U zegt bijvoorbeeld: “De preek vandaag … dat vond ik helemaal niks!” De ander zegt dan tegen U: “Vond jij dat nou ook?!” Dan heb je contact. Daarna kun je vragen: Wat doe je voor werk of heb je gedaan? Heb je kinderen of niet? Hoeveel kleinkinderen? Waar woon je? – Niet iedereen woont om de hoek. – Waar ben je geboren? Zo’n gesprek hoeft niet lang te duren. Daarna kunt u naar uw vaste clubje. Maar wanneer je elkaar de volgende keer tegenkomt, herken je elkaar: “Hallo, Joost! Hallo Josje!” Zo bouw je met kleine stapjes aan samenwerking in een groter verband.
Moge het voorbeeld van Jezus ons inspireren om nog meer een gemeenschap worden waarin we met open handen staan om te ontvangen wat de ander te bieden heeft.
Tot welzijn van ons zelf, maar ook als bijdrage aan de toekomst van Gods kerk en als een licht voor de wereld om ons heen.
Amen.
Jaap van der Meij