Overweging op het Feest van de Heilige Familie, 27 december 2020
Lezingen: Kolossenzen 3, 12-21 en Lucas 2, 22-40
Zusters en broeders,
Als je het levensverhaal van iemand wilt gaan opschrijven, ga je denk ik niet gewoon beginnen met de geboorte van de hoofdpersoon en dan verder. Je gaat eerst iets vertellen over de familie waarin het kind terecht komt en iets over de tijd waarin zich dat afspeelt: wat gebeurde er toen? En als je toe bent aan de geboorte en de jeugd van het kind, wil je natuurlijk graag een paar verhalen waaruit blijkt dat al vanaf het begin duidelijk was dat dit kind een heel bijzonder mens zou worden.
Het aardige van dit schema is dat je het ook kunt gebruiken om te kijken naar het evangelie van Lucas. Dat doe ik omdat ik bij de lezing van het evangelie van vandaag het gevoel kreeg: wat gebeurt er allemaal? Even een beetje afstand nemen helpt om de grote lijnen weer in het oog te krijgen.
In welke familie werd Jezus geboren? Zijn moeder was Maria, Hij was een kind van de Heilige Geest. Maria ging met Jozef, die een afstammeling was van koning David. Ze leefden in de tijd dat Augustus keizer was en Quirinius landvoogd. Zijn geboorte was heel bijzonder, in een stal, in een kribbe, met herders en engelen die zijn geboorte bezongen. Op de zevende dag werd Jezus besneden en op de veertigste dag gingen ze naar de tempel om een offer te brengen, omdat moeder en kind gereinigd moesten worden, volgens de Wet van Mozes. Daar begint de evangelielezing van vanmorgen.
In de tempel ontmoeten ze Simeon. Simeon heeft van God de belofte gekregen dat hij de Gezalfde Gods, de Messias, in levende lijve zal zien. Op mij heeft die belofte aan Simeon altijd indruk gemaakt: het is een hele grote en bijzondere belofte en Simeon is al oud. Zou hij zijn gaan twijfelen of de belofte wel waar was? Maar de belofte aan Simeon wordt inderdaad vervuld en hij voorziet wat er zal gaan gebeuren: het kind is het licht voor alle volken, maar het zal weersproken worden en het hart van Maria zal met een zwaard worden doorboord.
Ook de profetes Hanna is in de tempel. Zij spreekt over het kind tot allen die de bevrijding van Jeruzalem verwachten. Wat ze precies zegt vermeldt Lucas niet. Maar ik hoor een verwijzing naar de Emmaüsgangers, die Jezus niet herkennen na de opstanding. Zij leggen aan Jezus uit wat er allemaal is gebeurd en zeggen: wij leefden in de hoop dat Hij Israël zou bevrijden. Bij die ontmoeting herkennen de Emmaüsgangers de opgestane Heer aan het breken van het brood.
Aan alle voorschriften van de Wet van Mozes werd in de tempel voldaan en er waren twee bijzondere ontmoetingen. En toen? Toen was het terug naar Nazareth, terug naar huis. Na een aantal hele bijzondere momenten gaat het gewone leven door, ook voor Jezus, Maria en Jozef. Het kind groeide op en nam toe in krachten; het werd vervuld van wijsheid en de genade Gods rustte op Hem.
Over hoe Maria en Jozef de opvoeding hebben aangepakt vertelt Lucas ons niets. Eigenlijk meldt hij alleen het resultaat: het kind groeide op en nam toe in krachten; het werd vervuld van wijsheid en de genade Gods rustte op Hem. Om eerlijk te zijn: dat is iets wat je ieder kind toewenst, toch? Aan de genade Gods zal het vast niet liggen.
In het evangelie staat er niets over de opvoeding van Jezus, maar in de liturgie wordt de koppeling gelegd met de brief van de heilige apostel aan de christenen van Kolosse, een stad in het huidige Turkije. In die brief schrijft Paulus hoe zij zich moeten gedragen: met tedere ontferming, zachtheid en geduld. Verdraagt elkander. Leert en vermaant elkaar met alle wijsheid. Wees dankbaar. Voeg bij dit alles de liefde als de band der volmaaktheid. En laat de vrede van Christus heersen in uw hart.
Het is een hele lijst die Paulus ons geeft, met een concreetheid die je niet zo vaak ziet. Als je de lijst doorneemt weet je meteen waar je nog aan moet werken, om het zo maar te zeggen. Het is een hele mooie lijst. Ik kan me niet voorstellen dat de opvoeding die Jozef en Maria aan Jezus hebben gegeven daar ver vanaf heeft gestaan.
Wat wel enorm af kan leiden is hoe de lijst eindigt: vrouwen wees uw man onderdanig, zoals het christenen betaamt. Je zou kunnen zeggen: hadden ze die laatste verzen niet even weg kunnen laten uit de lezing? Als de lezing een beetje korter is, is dat toch zo erg niet? Misschien. Wat mij aanspreekt is het vervolg: mannen, hebt uw vrouw lief en weest niet humeurig tegen haar. Wat Paulus tegen vrouwen èn mannen zegt, hoort bij elkaar en het een kan niet zonder het ander. Dat geldt net zo voor de kinderen die hun ouders moeten gehoorzamen en de vaders die hun kinderen niet moeten tergen. Voeg bij dit alles de liefde en laat de vrede van Christus heersen in uw hart. Dat is het.
We vieren vandaag het feest van de Heilige Familie. De Heilige Familie, dat is de plaats waar Jezus opgroeide en vervuld werd van wijsheid. Als we de brief van Paulus volgen kunnen we aansluiten bij de Heilige Familie, als wij leven vanuit de liefde en vanuit de vrede van Christus die heerst in ons hart.
Geve God, dat wij, geïnspireerd door de Heilige Familie, het spoor van Jezus in ons leven mogen volgen.
Amen
Hans Mesdag