Overweging op het Feest van de Heilige Familie, 26 december 2021
Lezingen: Kolossenzen 3, 12-21 en Lucas 2, 41-52
Zusters en broeders,
In het cursusjaar 87-88 zat ik op de Archiefschool in Den Haag. We hadden één dag in de week les en vanuit Amsterdam reisden we met een clubje met de trein daar naartoe. Een van mijn medestudenten was echt gelovig, net als ik. Alleen was hij gereformeerd en dat zorgde voor mooie gesprekken. Ik daagde hem ook af en toe uit, dus ik vroeg hem op een keer: als God overal is, dan kun je toch eigenlijk net zo goed in de kroeg gaan zitten? Hij antwoordde: natuurlijk is God overal, maar de kroeg is niet de plaats om Hem te zoeken. Hoe het gesprek begonnen was of hoe het verder ging ben ik helemaal vergeten, maar ik ben nog steeds onder de indruk van zijn antwoord. Wat een prachtig antwoord op mijn rotvraag!
Ik moest eraan denken bij de evangelielezing van vanmorgen. Maria en Jozef moeten Jezus zoeken, want ze zijn hem kwijt. Ze waren naar Jeruzalem geweest om het Paasfeest te vieren, het feest van de uittocht uit Egypte, en ongemerkt bleef Jezus in Jeruzalem achter. Ze moeten lang zoeken, pas na drie dagen vinden ze Hem. Wat een paniek zal dat geweest zijn. Dat klinkt ook door in de woorden van Maria: ‘Kind, waarom hebt Ge ons dit aangedaan? Denk toch eens met wat een pijn uw vader en ik naar U hebben gezocht.’ Maar het lijkt net of Jezus haar niet zo goed begrijpt: ‘Wist ge dan niet dat ik in het huis van mijn Vader moest zijn?’, zegt hij, ‘je wist toch waar je mij moest zoeken?’
Maria en Jozef begrijpen de woorden van Jezus niet. Dat lijkt mij ook wel logisch. Want Jezus’ antwoord is echt niet gewoon voor een jongen van twaalf. Misschien kunnen we Zijn antwoord iets beter gaan begrijpen als we de zin lezen die precies voorafgaat aan de evangelielezing van vanmorgen: het kind werd vervuld van wijsheid en de genade Gods rustte op Hem. Het is de slotzin van het voorafgaande stuk, duidelijk, maar de zin laat ook zien wat er in het evangelie van vandaag aan de hand is: ook toen Jezus nog maar twaalf was, was Hij vervuld van wijsheid en rustte de genade Gods op Hem. Dat je daar als ouders niet meteen de ins en outs van doorhebt, snap ik.
Maria en Jozef gingen op zoek naar Jezus. Kunnen ook wij op zoek gaan naar Jezus? Ja, ook wij kunnen op zoek gaan naar Jezus.
Het eerste dat we leren van de evangelielezing van vandaag is dat dat een lange zoektocht is. Maria en Jozef zoeken drie dagen. Drie dagen, dat verwijst naar de opstanding van Jezus. Wij kunnen Jezus zoeken omdat Hij uit de dood is opgestaan. Wij kunnen Jezus zoeken omdat Hij leeft. Voor mijn gevoel betekenen die drie dagen ook dat je met de zoektocht naar Jezus heel je leven bezig bent, tot aan de opstanding. Een levenslange zoektocht, niet omdat we Jezus nergens zouden kunnen vinden, maar omdat niemand van ons Jezus op zak heeft, niemand heeft Jezus in de pocket, om het zo maar te zeggen.
Wat is de plaats om Jezus te zoeken? In het evangelie van vandaag beantwoordt Jezus deze vraag met een wedervraag: ‘Wat maak je je druk, je weet toch waar je moet zijn?’ Voor mij is dat een bemoedigend en moeilijk antwoord tegelijk. Het is bemoedigend, omdat het een beroep doet op mij, op mijn talenten en mijn geloof. Het is ook moeilijk, want het is niet een antwoord van: ga links af, bij de brug rechts, dan een heel eind rechtdoor en dan bellen bij nummer 75. De weg naar Jezus is een zoektocht, niet een route die je alleen maar hoeft te volgen.
OK, het is een zoektocht, maar hoe kunnen we Jezus vinden? Als je iemand zoekt ga je na waar hij het laatst gezien is. Je gaat iemands gangen na, je treedt in zijn voetsporen en je hoopt dat daar aanwijzingen uit voortkomen. Die aanwijzingen worden heel concreet geformuleerd door de heilige apostel Paulus in de tweede lezing: bekleedt u, als Gods heilige en geliefde uitverkorenen, met tedere ontferming, goedheid, deemoed, zachtheid en geduld. Zoals de Heer u vergeven heeft, zo moet ook gij vergeven. Voegt bij dit alles de liefde als de band der volmaaktheid. Leert en vermaant elkaar met alle wijsheid.
Zo, dat is wat. Dat je heel je leven nodig hebt om je al die dingen eigen te maken, dat geloof ik meteen. En misschien is heel je leven zelfs niet genoeg. Maar het opent wel de mogelijkheid om Jezus te ontmoeten. Met de liefde als band der volmaaktheid is het Jezus die je in je medemens tegemoet komt. En dat mag je invullen met je eigen talenten en je eigen leven: al wat gij doet in woord of werk, doet alles in naam van Jezus de Heer, God de Vader dankend voor Hem.
En dan heeft Paulus het over: vrouwen, weest uw man onderdanig. Gooit hij hiermee alle mooie dingen die hij gezegd heeft niet in één klap kapot? Ik denk het niet, want hij vervolgt met: mannen, hebt uw vrouw lief. Wat hij zegt over mannen en vrouwen hoort bij elkaar. Mannen en vrouwen moeten op elkaar betrokken zijn, net zoals kinderen en vaders, mensen moeten op elkaar betrokken zijn, dat staat er volgens mij. Wie de zin: vrouwen weest u man onderdanig eruit knipt en zegt dat dàt de boodschap van Paulus is, heeft echt de boodschap gemist.
We vieren vandaag het feest van de Heilige Familie. De Heilige Familie, dat is de omgeving waar Jezus groeide in wijsheid en welgevalligheid bij God en de mensen. Dat wij met elkaar een Heilige Familie mogen zijn, om samen met elkaar op zoek te gaan naar Jezus en zo te groeien in wijsheid en welgevalligheid bij God en de mensen.
Amen
Hans Mesdag