Zondag van de eenheid van de christenen
Jesaja 1:10-17; Lucas 10,25-37.
Doe goed, zoek recht
Beste zusters en broeders van Eltheto en Gerardus Majella gemeenschappen. Heel fijn om u allen weer te zien en te ontmoeten. Wij mogen blij zijn dat wij vandaag fysiek samen mogen komen om de zondag van de eenheid samen te vieren. In dit verband, – vanwege covid-19 – waren wij in 2020 en 2021 niet bij elkaar gekomen, maar wel in het afgelopen jaar 2022, met de ondersteuning van de livestreaming die verzorgd werd door medegelovigen van de Eltheto gemeenschap. Hartelijk dank daarvoor.
Vandaag sluiten we ons aan bij het thema van de Raad van Kerken van Nederland voor de viering van de eenheid van de christenen: ‘Doe goed, zoek recht’. Dit thema klinkt door in alle liederen die wij vandaag samen zingen. Dit thema is gebaseerd op de toesprak van de profeet Jesaja 1 vers 17 die we net gelezen hebben. Zijn toesprak werd gezien als een poging van Jesaja om de onrechtvaardige situatie in de samenleving van de steden: -Sodom en Gomorra – toentertijd radicaal te veranderen. In naam de Heer vroeg Jesaja aan de leiders en de mensen van die steden om zich open te stellen voor de nieuwe rechtvaardige koers van hun samenleving. Die radicale beweging heeft Jesaja ingezet ongeveer 800 jaren vóór Christus.
Zijn oproep tot een meer rechtvaardige samenleving is heel passend bij onze sociale situatie waarin wij nu zitten: de oorlog in Oekraïne, de vluchtelingencrisis, het klimaatprobleem en de energiecrisis gaan gewoon door. Daar komt bij dat steeds meer mensen in een situatie van armoede terecht zijn gekomen. Velen onder ons bijvoorbeeld die hun maandelijkse energierekening niet kunnen betalen. Ik heb veel medelijden met al die mensen. Dit zijn de tekenen van deze tijd die wij moeten proberen te verstaan.
Wat kunnen en mogen we doen om de bovengenoemde onrechtvaardige situaties radicaal te kunnen omvormen of te veranderen tot een rechtvaardige samenleving, waar iedereen in vrede kan leven, waar iedereen zijn of haar maandelijkse energie rekening kan betalen, waar iedereen blij en gelukkig mag zijn, waar alle bewoners van onze moeder aarde elkaar mogen zien als zusters en broeders van dezelfde vader die wij en de profeet Jesaja God de Heer noemen?
Laten wij – christenen – de profetische woorden van Jesaja aannemen of gebruiken om de onrechtvaardige situatie binnen onze gemeenschappen en samenleving proberen te veranderen en tot een meer rechtvaardige samenleving te maken.
1e. Leer goed te doen: De eenheid van de christenen zou een teken moeten zijn van de herstelde eenheid van de hele schepping. Maar verdeeldheid onder christenen verzwakt dit teken en versterkt de gebrokenheid. Goed leren doen vereist dat we ervoor open staan om eerlijk naar onszelf te kijken. De Week van gebed voor eenheid is het ideale moment voor ons, christenen om te erkennen dat de verdeeldheid in onze kerken niet los kan worden gezien van de verdeeldheid binnen de bredere menselijke familie. Samen bidden voor de eenheid van de christenen stelt ons in staat na te denken over wat ons bindt. Het ondersteunt onze inzet om onderdrukking en verdeeldheid tussen mensen aan te pakken.
2e. Zoek het recht: In Jesaja’s aanmoediging aan Juda om het recht te zoeken, klinkt door dat er sprake is van onrechtvaardigheid en onderdrukking in de samenleving van die tijd. Jesaja smeekt het volk van Juda om dit te veranderen.
Het zoeken naar recht, vraagt – net als het leren goed doen – om zelfreflectie van de kerk. Kerken in grote delen van de wereld dienen te erkennen dat zij hebben meegewerkt aan raciaal onrecht, zowel actief als passief (door te zwijgen).
Vooroordelen op basis van afkomst zijn en waren een oorzaak van de verdeeldheid die het lichaam van Christus heeft verscheurd. Het idee dat witte mensen superieur zijn (‘white supremacy’) heeft als een gif veel schade kunnen aanrichten en gezorgd voor onderdrukking tot op de dag van vandaag. Vooral in Noord-Amerika en in landen over de hele wereld die door de eeuwen heen door witte Europese machten zijn gekoloniseerd. Dit geldt ook voor de ‘ontdekkingsdoctrine’1.
Als christenen moeten wij bereid zijn om systemen van onderdrukking te doorbreken en te pleiten voor gerechtigheid. Dit vereist dat we de confrontatie aangaan met hen die anderen kwaad aandoen. Dat is niet altijd makkelijk en zal soms leiden tot conflicten. Maar Jezus geeft in Mattheüs 5 vers 10 aan zijn volgelingen een rijke belofte: het koninkrijk van de hemel is voor hen die vanwege de gerechtigheid vervolgd worden.
3e. Herstellende gerechtigheid: In de Bijbel ontdekken we dat we onze relatie met Christus niet kunnen loskoppelen van onze houding tegenover al Gods mensen. In het bijzonder niet van de mensen zonder aanzien en status (Mattheüs 25 vers 40). Wiens stemmen worden niet gehoord in onze gemeenschappen? Wie is niet vertegenwoordigd aan de tafel? Waarom niet? Welke kerken en gemeenschappen ontbreken in onze dialogen, in onze gezamenlijke acties en ons gebed voor de eenheid van de christenen?
Onze toewijding aan elkaar vereist dat we ons bezighouden met mishpat, het Hebreeuwse woord voor herstellende gerechtigheid. Het betekent dat we opkomen voor mensen van wie de stem niet gehoord wordt. Dat we structuren ontmantelen die onrechtvaardigheid creëren en in stand houden. En dat we anderen versterken die zich inzetten voor het bevorderen van een eerlijke, gelijkwaardige behandeling.
Dit werk gaat verder dan onze vrienden, familie en geloofsgemeenschap. Christenen zijn geroepen om erop uit te gaan en te luisteren naar de pijn van allen die lijden, om hun verhaal en hun trauma’s beter te begrijpen en erop te reageren.
4e. Samen: Jesaja daagde Gods volk in zijn tijd uit om te leren samen goed te doen; samen gerechtigheid te zoeken, samen de onderdrukten te bevrijden, samen de wezen te beschermen en samen op te komen voor de weduwen. Deze uitdagende oproep van Jesaja geldt ook voor ons vandaag. Hoe kunnen wij als christenen in eenheid het kwaad en het onrecht van onze tijd het hoofd bieden? Hoe kunnen wij het gesprek met anderen aangaan en hen – inclusief hun pijnlijke ervaringen – werkelijk zien?
De gebeden en ontmoetingen in deze week hebben de kracht om ons diep te veranderen – persoonlijk én als groep. Laten we openstaan voor Gods aanwezigheid hierbij terwijl we de strijd aangaan voor gerechtigheid in onze samenleving. Dat de goede daden van de Samaritaan in het evangelie ons daarbij mogen helpen, inspireren en bemoedigen. Laten wij ons het thema ‘Doe goed, zoek recht’ samen verder gestalte geven in ons dagelijks leven.
Zusters en broeders, mensen van God, ik sluit nu mijn woorden af met een zegenwens, uit de liturgiekatern van de Raad van Kerken die heel passend is voor de week van gebed voor de eenheid van de christenen, zoals vandaag.
Gezegend je vingers, dat zij begaanbare wegen zullen wijzen.
Gezegend je oren dat zij het geroep van hen die pijn hebben zullen horen.
Gezegend je ogen dat zij in ieder mens het verhaal van God mogen zien.
Gezegend je schouders dat zij tot steun mogen zijn.
Gezegend je lippen dat zij troost mogen spreken.
Gezegend je handen dat zij liefde mogen ontvangen en doorgeven.
Gezegend je voeten dat zij vrede mogen brengen waar ze gaan.
Het woord is aan jou.
In de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest. Amen.
M. Jehandut SVD.
………………………………….
1.De ontdekkingsdoctrine, uitgevaardigd door Paus Alexander VI (4 mei 1493), rechtvaardigde de inbeslagneming van het land van inheemse volken met het argument dat de koloniserende macht dit land hadden ‘ontdekt’. De doctrine had invloed over de hele wereld en leverde de kerk veel ‘voordeel’ op ten koste van de nakomelingen van inheemse en tot slaaf gemaakte mensen.