Spreuken 8,22-31 en Johannes 16,12-15
Begroeting en inleiding
Goedemorgen….
Zojuist kwamen we hier deze ruimte binnen.
We hebben een kruisteken gemaakt toen we deze viering begonnen met de woorden “In de naam van de vader, de zoon en de heilige geest”, en we zullen het opnieuw doen, straks, tijdens de zegen aan het einde van de dienst. Dat kruisteken is steeds verbonden met de naam van de drie-ene god. Als je dat teken maakt, stel je jezelf in de aanwezigheid van God, die een is in drie personen. Maar wat betekent die drie-eenheid nu eigenlijk? Hebben we het dan over een soort hogere wiskunde? Laten we in dit uur stil staan bij de manieren waarop we over God kunnen spreken. En dat zijn er vele!
Jezus sprak herhaaldelijk over zijn eenheid met de Vader, over de liefde die hen bindt en over de Geest die Hij na zijn dood zou zenden aan allen die in Hem geloven. De evangelist Johannes herhaalt dit telkens weer.
We kunnen iets van God bevroeden door de liefde die in ons leeft. Die liefde is gewekt door de Geest, die Jezus ons gegeven heeft om ons alles in herinnering te brengen wat Hij gezegd en geleefd heeft in zijn eenheid met de Vader.
God blijft voor ons een mysterie, niet te bevatten; wel kunnen we iets bevroeden in Jezus’ liefde voor God en mensen. Diezelfde liefde die de Geest in ons wekt. De zinnen die we in het boek Spreuken lezen over de wijsheid die door God als eerste geschapen is, en verbonden is met de mensen, raken me. De wijsheid is verbonden met de mensen en daar ontleent ze vreugde aan. Ik voel een grote verwantschap tussen de wijsheid en de heilige Geest, de vreugde en de liefde.
In de evangelielezing van vandaag wordt de verbondenheid van Vader, Zoon en geest door de evangelist Johannes aangegeven. Maar hij zegt ook dat de gelovigen deel uitmaken van deze eenheid. Zij zijn als het ware de vierde persoon in God. De Geest spreekt tot hen wat Hij van Jezus hoort en Jezus en de Vader zijn een. Mogen we dan spreken over een God in vier personen? Eigenlijk is het voor ons een opdracht die vierde persoon in God te worden: zo hecht verbonden met Gods liefde dat wij Hem op deze aarde in onze tijd tegenwoordig stellen in al wat we zijn en doen.
Overweging
Het feest van Pinksteren is achter de rug; door de Geest mag Christus nu in ons christenen leven, tot zegen van onze wereld. Het feest van de Heilige Drie-eenheid richt ons op God, die we ons bijna niet kunnen voorstellen en over wie wij alleen gebrekkig kunnen spreken. Wij eren God als Vader, Zoon en Heilige Geest – God boven ons, God naast ons, God in ons. We weten dat God nooit in een beeld te vangen is. Hij is altijd groter dan ons voorstellingsvermogen. Maar veel belangrijker is dat Hij op verschillende manieren ons leven binnenkomt.
Het gebruiken en uitspreken van de namen die God heeft gekregen: Vader, Zoon en heilige Geest: iets wat 3 en 1 tegelijk is – lastig te begrijpen. De vergelijking van kerkvader Augustinus kan daarbij misschien helpen. Wij mensen hebben een verstand, een geheugen en een wil. Die zijn te onderscheiden maar werken zo op elkaar in dat onderscheiden ook niet helemaal mogelijk is.
Zo is God ook één: Vader, Zoon en heilige Geest.
Vroeger, toen ik nog klein was, gingen we vaak naar mijn Duitse grootouders. Mijn moeder komt uit Duitsland, zoals jullie waarschijnlijk weten, en bezocht met ons in de paasvakantie en de kerstvakantie haar ouders. Daar ontmoetten we dan de hele Duitse familie – iedereen kwam naar mijn grootouders om mijn moeder en ons te zien. Samen met hen en de broers en zusters van mijn moeder gingen we er ook naar de kerk.
Deze kerk had als naam: De Kerk van de Heilige Drie-eenheid. En dat beeld van de Heilige Drie-eenheid was heel plastisch uitgebeeld achter het altaar. God, de Vader was afgebeeld als een zittende baardige man met op zijn schoot, tussen zijn knieën, de gekruisigde Zoon. En de duif, de Geest vloog boven het hoofd van de Vader. Het was een groot beeld, waarbij God een groot hoofd met een donkergrijze baard had. Ik vond het niet mooi, maar misschien komt dat wel omdat ik het nooit zo goed kon zien. We kwamen namelijk altijd te laat in de kerk, of eigenlijk nèt op tijd. En konden dan niet meer een plek voor in de kerk vinden.
Ik begreep het beeld niet zo goed. En ik dacht er eigenlijk nooit zo bij na wie God nu was. Op de één of andere manier was hij vanzelfsprekend, niet om je over te verbazen of je af te vragen hoe dat nu precies zat. Bijvoorbeeld met dat kruisteken dat we maken en daarbij de drie-éne god benoemen: In de naam van de vader, de zoon en de heilige geest.
Hoe zit dat? Één God, drie personen en één natuur? Ik probeer er woorden voor te vinden, beeldende woorden, woorden die je misschien raken:
God is als een vader en een moeder, Hij is de wet van liefde en Hij houdt ons elke seconde in Zijn hand om ons leven te geven. God is als de Zoon. We zien God ook in de dienstbaarheid aan de mensen, in het grote voorbeeld van Jezus dus, de mensenzoon. Jezus is te zien in de dienstbaarheid van zoveel vaders en moeders, van grootouders, van artsen, van kinderen, van collega’s die zich om elkaar bekommeren. Nadat Jezus gestorven en weer opgestaan was, beloofde hij dat hij de mensen niet alleen zou laten als hij terug ging naar zijn Vader. Dat er een helper zou komen om de mensen te steunen, de Heilige Geest. We hebben dat net gevierd met Pinksteren.
Dus weten en zien wij niet alleen God, maar kunnen wij Hem ook “voelen” in de begeestering die wij soms ervaren als wij in de bijbel lezen, of bidden.
De kracht voelen we ook in mensen en groepen die opkomen voor belangrijke waarden in de wereld. In de kracht die uitgaat van mensen die zich inzetten voor anderen, ver weg en dichtbij. Het is een geest en vuur dat mensen ertoe brengt om zich in te zetten voor vrede en gerechtigheid in de conflicthaarden van de wereld. Maar ook dichtbij, hier in de kerk waar bijna iedere kerkganger ook vrijwilliger is om onze Gerardus draaiende te houden. We zien de kracht van de Geest wanneer we lief en leed delen, elkaar horen en bedanken voor de inzet. Bij deze mensen woont God, wij zien Hem bezig, daar voelen wij de Geest…
Ons omgaan met elkaar is een gevolg van waar de Vader, de Zoon en de heilige Geest voor staan: Voor geloof, voor dienstbare liefde en voor hoopbrengende geestdrift. Ze staan voor: geloof, hoop en liefde. Het ene kan niet zonder het andere. Alle drie, geloof, hoop en liefde moeten samen gelijkwaardig zijn,
in evenwicht zijn binnen ons leven, net als de Drie-Éénheid is.
Want:
- Zonder een vader of moeder God hebben wij geen thuis op deze wereld, geen plaats, geen diepe bestaanszin.
- Zonder dienstbaarheid zoals naar het voorbeeld van Jezus, sluit een mens zich af van de rest van de wereld.
- En zonder de voeding, inspiratie en de hoop, geschonken door de Geest en die je krijgt door een relatie met God en je medemens, is er geen toekomst en ebt de vreugde weg.
- Laten wij die drie elementen van ons christen-zijn altijd goed in ’t oog houden, want zij kunnen niet zonder elkaar:
- de Vader; het geloof;
- Jezus; de dienstbaarheid; de liefde; menselijk waarneembaar en dichtbij
- de Geest; het voelen; de hoop; de (Geest)kracht, die leven geeft.
De Geest is de inspiratie die we krijgen door ons geloof in God, omdat we weten van de liefde van Jezus voor ons kwetsbare en gekwetste mensen. De aanwezigheid van de Geest, die één is met de Vader en de Zoon betekent dat woekerende gedachten zoals wanhoop, denken dat je slecht bent, dat er geen hoop is, weg kunnen blijven. Dat we ons ervan mogen bevrijden. Geest is bevrijdingskracht, dat is: jezelf en elkaar bevrijden en geloof, hoop en liefde geven. En zo als het ware die vierde persoon in God te worden: zo hecht verbonden met Gods liefde dat wij Hem op deze aarde in onze tijd tegenwoordig stellen in al wat we zijn en doen.
Amen
Uschi Janssen